Mε σημαία την εξάλειψη της διαφθοράς σε έναν κεκηρυγμένο πόλεμο κατά των ολιγαρχών, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εισέρχεται στην πολιτική και κατέρχεται στις εκλογές για την Προεδρία της Ουκρανίας το 2019.
Με τον επιτυχημένο «ανένδοτο» αγώνα του και την αναφανδόν στήριξη της Δύσης, ο κωμικός ηθοποιός και τηλεοπτικός σταρ ανεβαίνει στον προεδρικό θώκο με πλειοψηφία 73%. Την ίδια μέρα, υπόσχεται μέλλον λαμπρό στα εκατομμύρια κατοίκων απανταχού της χώρας του.
Κεντρικό σύνθημα της καμπάνιας του η ανατροπή των πολιτικών, όπως ο Πέτρο Ποροσένκο, οι οποίοι μετέτρεψαν τον πλούτο της Ουκρανίας σε υπεράκτιες εταιρείες φορολογικών παραδείσων ανά τον κόσμο.
Ο βρετανικός Guardian, εφημερίδα που μετέχει στο Διεθνές Κονσόρτσιουμ Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (ICIJ), παρουσιάζει σε εκτενές άρθρο του, στις 3 Οκτωβρίου 2021 -μήνες προτού ξεσπάσει ο πόλεμος- τις «σκοτεινές» σχέσεις του Ζελένσκι με τραπεζικούς λογαριασμούς και τη συμμετοχή του σε offshore εταιρείες σε Κύπρο, Μάλτα, Μπελίζ και Παρθένες Νήσους.
Μια εταιρεία, μάλιστα, μεταβιβάστηκε σε φιλικό πρόσωπο του νυν Προέδρου της Ουκρανίας εσπευσμένως τις παραμονές των εκλογών.
Ο Ζελένσκι ουδέποτε σχολίασε στον Guardian, παρά τις επάλληλες οχλήσεις από τους δημοσιογράφους του έγκυρου βρετανικού μέσου, τις σχετικές αναφορές, με τον εκπρόσωπό του Σεργκίι Νικιφόροφ να απαντά: «Δεν θα υπάρξει απάντηση».
Τα έγγραφα που διέρρευσαν στα αποκαλούμενα Pandora Papers εμφανίζουν τον Ζελένσκι να διατηρεί -ή τουλάχιστον διατηρούσε- ένα εκτεταμένο δίκτυο υπεράκτιων εταιρειών, με συνιδιοκτήτες μακροχρόνια φίλους και τηλεοπτικούς συνεργάτες του.
Περιλαμβάνουν τον Σερχίι Σεϊφίρ, παραγωγό των επιτυχιών του πρώην ηθοποιού, όπως και τον μεγαλύτερο αδερφό του Σεϊφίρ, Μπορίς, σεναριογράφο. Άλλο μέλος της κοινοπραξίας είναι ο Ιβάν Μπακάνοφ, παιδικός του φίλος και γενικός διευθυντής του στούντιο παραγωγής, Kvartal 95.
Όλοι οι παραπάνω συνδέονται με την ιδιαίτερη πατρίδα του Ζελένσκι στη Νότια Ουκρανία, το Κριβί Ριχ. Έχοντας ανέλθει στην εξουσία, ο Ζελένσκι διόρισε τους στενούς του φίλους στην κυβέρνηση. Ο Μπακάνοφ έγινε επικεφαλής της Υπηρεσίας Ασφαλείας (SBU), ο Σεϊφίρ άμεσος βοηθός, θέση αμισθί με αρμοδιότητα την κατάρτιση του καθημερινού προγράμματος του προέδρου. Το τέταρτο μέλος αυτής της κλειστής» ομάδας, ο Αντρίι Γιακόβλεφ, είναι σκηνοθέτης και παραγωγός του Kvartal 95.
Ο Ζελένσκι είχε τότε εξηγήσει πως οι εν λόγω διορισμοί αφορούσαν στην προσωπική εμπιστοσύνη προς τα συγκεκριμένα πρόσωπα και όχι στον πλουτισμό. «Έχω μερικούς ανθρώπους που εργάζονται μαζί μου και είναι φίλοι μου για μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεν έχουν καμία σχέση με τις επιχειρήσεις ή τον προϋπολογισμό», δήλωνε στον Guardian το 2020.
Μια μυστική μεταφορά
Προτού εκλεγεί, ο Ζελένσκι έσπευσε να δηλώσει κάποια από τα περιουσιακά του στοιχεία: αυτοκίνητα, ακίνητα και τρεις από τις offshore εταιρείες του. Η μία, η Film Heritage, την οποία κατείχε από κοινού με τη σύζυγό του Ολένα, πρώην συγγραφέα του Kvartal 95, είναι καταχωρισμένη στο Μπελίζ.
Ωστόσο, τα στοιχεία από τα Pandora Papers δείχνουν και άλλα υπεράκτια περιουσιακά στοιχεία, τα οποία φέρεται ο Ζελένσκι να μην έχει αποκαλύψει. Η Film Heritage είχε μερίδιο 25% στην Davegra, μια κυπριακή εταιρεία συμμετοχών.
Η Davegra, με τη σειρά της, κατέχει τη Maltex Multicapital Corp, μια άγνωστη στο παρελθόν οντότητα, εγγεγραμμένη στον φορολογικό παράδεισο των Virgin Islands. Ο Ζελένσκι, οι αδελφοί Σεφίρ και ο Γιακόβλεφ κατείχαν μερίδιο 25% στη Maltex.
Στις 13 Μαρτίου 2019, δύο εβδομάδες πριν από τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Ουκρανία, ο Ζελένσκι παραχώρησε το μερίδιό που κατείχε στη Maltex στον Σεϊφίρ, σύμφωνα με έγγραφα. Δεν είναι σαφές εάν ο τελευταίος κατέβαλε αντίτιμο στον Ουκρανό Πρόεδρο τη μεταβίβαση. Ο Μπακάνοφ ήταν μάρτυρας αυτής της μυστικής μεταφοράς και υπέγραψε τα έγγραφα των offshore.
Περίπου έξι εβδομάδες αργότερα, μετά τη συντριπτική νίκη του Ζελένσκι στις εκλογές της Ουκρανίας, δικηγόρος που ενεργούσε για την «ομάδα» Kvartal 95 έβαλε την υπογραφή του σε ένα άλλο έγγραφο.
Σύμφωνα με το υπογεγραμμένο συμφωνητικό, η Maltex θα συνέχιζε να καταβάλλει μερίσματα στην κινηματογραφική εταιρεία του Ζελένσκι, παρόλο που ο Πρόεδρος δεν κατείχε πλέον κανένα μερίδιο στην εταιρεία.
Τα κύρια έσοδά της προέρχονται από τη δραστηριότητα της εταιρείας στην Ουκρανία, στη Ρωσία και στη Λευκορωσία, σύμφωνα με τα έγγραφα της Maltex που αποκαλύφθηκαν στα Pandora Papers.
Τα Pandora Papers δεν αναφέρουν εάν καταβλήθηκαν ποτέ μερίσματα ή το ύψος τους. Ούτε αποκαλύπτουν πόσες πληρωμές ενδέχεται να έχουν γίνει. Η σύζυγος του Ζελένσκι είναι πλέον η δηλωμένη δικαιούχος της Film Heritage, κάτι που σημαίνει ότι τυχόν πληρωμές από το 2019 θα είχαν εισρεύσει στους λογαριασμούς της.
Το βασικό έγγραφο, με ημερομηνία 24 Απριλίου 2019, αναφέρει ότι η Maltex κατέχει μετοχές σε εταιρείες που παράγουν και διανέμουν τηλεοπτικές ταινίες. Ένας λόγος για τη δημιουργία της Maltex ήταν η «φορολογικά αποδοτική συσσώρευση επιχειρηματικών κερδών». Ένας άλλος ήταν η «νομική προστασία».
Ο Σεϊφίρ υποστήριξε ότι ο Μπακάνοφ είχε εν πολλοίς δημιουργήσει αυτά τα υπεράκτια «χρηματοοικονομικά σχήματα», προκειμένου να προστατεύσει την εταιρεία από τις «Αρχές».
«Μιλώντας ειλικρινά, δεν είμαι έτοιμος να σου απαντήσω. Μπορεί να είμαι ιδιοκτήτης [της Maltex]», ομολόγησε ο Σεϊφίρ στον Διεθνή Οργανισμό Αναφοράς Οργανωμένου Εγκλήματος και Διαφθοράς (OCCRP), έναν από τους συνεργάτες των ΜΜΕ που συμμετείχαν στην έρευνα για τα Pandora Papers. Ανέφερε, δε, ότι προσπαθούσε να ξεφορτωθεί τις υπεράκτιες εταιρείες του και διευκρίνισε ότι αυτή ήταν μια αργή και δύσκολη διαδικασία.
Η αποκάλυψη της υπεράκτιας Maltex είναι ιδιαίτερα ντροπιαστική για τον Ζελένσκι, δεδομένης της υπόσχεσής του να πατάξει όλους όσοι στέλνουν πλούτο στο εξωτερικό. Το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας ενέκρινε νομοσχέδιο κατά των ολιγαρχών.
Η ψηφοφορία διεξήχθη μία ημέρα αφότου άγνωστοι επιχείρησαν να δολοφονήσουν τον Σεϊφίρ. Ένοπλος άνοιξε πυρ εναντίον του αυτοκινήτου του έξω από το Κίεβο. Δεν έπαθε τίποτε, αλλά ο οδηγός του τραυματίστηκε. Η απόπειρα μπορεί να είχε κίνητρο την αντίθεση στο νομοσχέδιο.
Σε άρθρο του στο Atlantic Council, ο Ζελένσκι είχε δηλώσει ότι ο απώτερος στόχος του ως Προέδρου ήταν να καταστρέψει «την παραδοσιακή ολιγαρχική τάξη» και να την αντικαταστήσει με ένα «δικαιότερο σύστημα». Οι επικριτές, ωστόσο, λένε ότι ο Ζελένσκι απέτυχε να μεταρρυθμίσει το κράτος και υιοθέτησε τους ίδιους σκιώδεις τρόπους με τους προκατόχους του.
Οι ελεγκτές της ΕΕ έχουν προειδοποιήσει πως η «μεγάλη διαφθορά και η διάβρωση του κράτους» παραμένουν ευρέως διαδεδομένες στην Ουκρανία.
Από τότε που εισήλθε στην πολιτική, ο Ζελένσκι «καταδιώκεται» από ισχυρισμούς ότι βρίσκεται υπό την επιρροή του Ιγκόρ Κολομόισκι, ενός δισεκατομμυριούχου του οποίου το τηλεοπτικό κανάλι προέβαλε την εκπομπή του «Υπηρέτης του Λαού». Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, οι αντίπαλοι του Ζελένσκι ισχυρίστηκαν ότι 41 εκατ. δολάρια από εταιρείες συμφερόντων του ολιγάρχη Κολομόισκι κατέληξαν το διάστημα 2012-2016 σε υπεράκτιες εταιρείες, ιδιοκτησίας Ζελένσκι και του στενού του κύκλου, συμπεριλαμβανομένης της Film Heritage.
Δεσμοί με τη Ρωσία
Τα Pandora Papers καταδεικνύουν ότι τουλάχιστον ορισμένες κατηγορίες από το κόμμα του τέως Προέδρου της Ουρανίας Ποροσένκο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Δείχνουν ότι μέρος του δικτύου Kvartal 95 ελεγχόταν με τη βοήθεια της Fidelity Corporate Services, υπεράκτιας εταιρείας συμβούλων και μιας από τις 14 εταιρείες των οποίων τα έγγραφα διέρρευσαν στα Pandora Papers.
Τα αρχεία δείχνουν ότι ο Ζελένσκι και οι εταίροι του χρησιμοποιούσαν εταιρείες με έδρα τις Παρθένες Νήσους, το Μπελίζ και την Κύπρο.
Τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχονται μέσω αυτών των offshore υπεράκτιων εταιρειών είναι μεγάλου εύρους. Περιλαμβάνουν και ακίνητα στο Λονδίνο.
Ο Σεϊφίρ διαθέτει δύο υπερπολυτελή ακίνητα κατηγορίας -ένα διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων σε εδουαρδιανή έπαυλη στο Regent’s Park, που αγοράστηκε το 2016 έναντι 1,575 εκατ. λιρών, και ένα άλλο διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων στην κοντινή οδό Baker Street, απέναντι από το Μουσείο Σέρλοκ Χολμς, που αποκτήθηκε έναντι 2,2 εκατ. λιρών, σύμφωνα με τα αρχεία του Κτηματολογίου.
Εν τω μεταξύ, η εταιρεία BVI του Yakovlev Candlewood Investments κατέχει ένα πολυτελές διαμέρισμα σε μια βικτωριανή έπαυλη στο Artillery Row, στο Westminster. Τα ακίνητα αποκτήθηκαν κατά την εποχή που η εκπομπή του Ζελένσκι μετατράπηκε σε ταινία μεγάλου μήκους και υπέγραψε για δεύτερη σεζόν.
Δεν είναι σαφές εάν τα 3 διαμερίσματα εκχωρούνται ή χρησιμοποιούνται σε περιστασιακή βάση. Τα διαχειρίζεται μια ρωσική εταιρεία, που αυτοχαρακτηρίζεται «υπηρεσία για πελάτες υψηλού επιπέδου».
Οι προφανείς επιχειρηματικές συνδέσεις του Ζελένσκι με τη Ρωσία μέσω της υπεράκτιας Maltex είναι πιθανόν να αποδειχθούν αμφιλεγόμενες. Ο Ποροσένκο αντιμετώπισε κριτική για την ιδιοκτησία ενός εργοστασίου σοκολάτας στη Ρωσία, σε μια εποχή κατά την οποία η Ουκρανία ήταν σε πόλεμο κατά των ρωσικών στρατευμάτων και των συνεργατών τους μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από το Κρεμλίνο, το 2014.
Η σύγκρουση, στην οποία έχουν χάσει τη ζωή τους 14.000 άνθρωποι, συνεχίζεται στα ανατολικά της χώρας και στα φιλορωσικά εδάφη του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ. Η Ρωσία ήταν προηγουμένως μια σημαντική αγορά για το Kvartal 95, με τη ρωσική τηλεόραση να προβάλλει τις κωμικές εκπομπές του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Πηγή: The Guardian , zougla.gr
