Και ποιος δε θα ‘θελε να να βιώσει τα ιδιαίτερα έθιμα και γλέντια που πραγματοποιούνται στη Βόρεια Ελλάδα και τα οποία κορυφώνονται από την Τσικνοπέμπτη έως την τελευταία Κυριακή των Αποκριών;
Για όσους λοιπόν δε τα γνωρίζουν, που είναι σίγουρο πως χάνουν αν δεν έχουν ζήσει έστω μια φορά κάτι παρόμοιο, σας παρουσιάζουμε μια σειρά από τις πιο γνωστές Βορειοελλαδίτικες καρναβαλικές δράσεις.
Μπούλες και Γενίτσαροι
Το παραδοσιακό Μακεδονικό καρναβάλι ζωντανεύει και φέτος στην πόλη της Νάουσας. Το έθιμο ξεκινάει με το μάζεμα και το ντύσιμο εκείνων που θα συμμετάσχουν στο μπουλούκι.
Εν συνεχεία οι συμμετέχοντες παίρνουν την «άδεια» από το δήμαρχο και ξεκινούν το μικρό τους ταξίδι. Στο έθιμο δε μπορούν να συμμετάσχουν γυναίκες, σύμφωνα με την παράδοση, ενώ τις και Μπούλες τις υποδύονται άνδρες.
Κλαπουτάρκα
Στην πόλη της Έδεσσας αναβιώνει το έθιμο της Κλαπουτάρκας, το οποίο ανάγεται στις διονυσιακές τελετές της Αρχαίας Μακεδονίας και στην ουσία σηματοδοτεί το τέλος του Χειμώνα και το «ξύπνημα» της Άνοιξης, το οποίο σηματοδοτεί και τη γονιμότητα.
Κουδούνια, ζωνάρια, προβιές και μπόλικο τσίπουρο είναι τα απαραίτητα εργαλεία για τη συμμετοχή στο έθιμο.
Γαϊτανάκι στην Ξάνθη
Ο έντονος ρυθμός της μουσικής και οι πολύχρωμες κορδέλες, διαμορφώνουν ένα σκηνικό ξέφρενου γλεντιού. Δώδεκα χρωματιστές μακριές κορδέλες, που ονομάζονται «γαϊτάνια», κρέμονται από την κορυφή ενός μεγάλου στύλου, ο οποίος κρατιέται από ένα άτομο, ενώ οι υπόλοιποι δώδεκα συμμετέχοντες χορεύουν σε ζευγάρια, κινούμενοι γύρω από το στύλο.
Το κάθε ζευγάρι χορεύει εναλλάξ τυλίγοντας τα «γαϊτάνια» γύρω από το δοκάρι, με αποτέλεσμα να πλησιάζουν όλο και πιο κοντά προς αυτό και στο τέλος του χορού το στολισμένο γαϊτανάκι δεσπόζει πολύχρωμο, τιμώντας το πνεύμα της Αποκριάς.
Πέραν του συγκεκριμένου ιδιαίτερου δρώμενου, συναυλίες, παρελάσεις, εκθέσεις, λαογραφικές εκδηλώσεις, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις κλέβουν πάντοτε την παράσταση. Όταν ο ήλιος δύσει, ο «Τζάρος» παραδίνεται στη φωτιά με τη συνοδεία πυροτεχνημάτων.
Μπαμπούγερα στο Βαμβακόφυτο
Πρόκειται λοιπόν για μια παραδοσιακή δημόσια παράσταση που παρουσιάζεται στους δρόμους και την κεντρική πλατεία του χωριού. Το καρναβάλι αυτό, ύστερα από μια διακοπή πολλών χρόνων αναβίωσε προ 25ετίας περίπου ο Μορφωτικός Λαογραφικός Όμιλος και το διοργανώνει την Κυριακή της Τυροφάγου.
Στα “Μπαμπούγερα” μεταμφιεσμένοι αναπαριστούν διάφορες μορφές της κοινωνίας μιας παλαιότερης εποχής: Τον Παππού με τη Γιαγιά, το Γαμπρό με τη Νύφη, τον Καλαϊτζή(γανωτής), τον Ταχυδρόμο, τον Εύζωνα, το Φωτογράφο, το Λούστρο το Σκουπιδιάρη τον Πεπελάσκο (καπνοδοχοκαθαριστή),το Ζευγά με βουκέντρα στο ένα χέρι και φίμωτρο στο άλλο, τον Αρκουδιάρη με την αρκούδα, την έγκυο γυναίκα, κοπέλες, μικρά παιδιά και Ταπουτζήδες.
Αυτοί οι τελευταίοι είναι οι κυρίαρχοι του παραδοσιακού θεάματος. Προστατεύουν τα μπαμπούγερα και ιδιαίτερα προφυλάσσουν την νύφη μην την κλέψει κάποιος από τους θεατές. Οι Ταπουτζήδες έχουν άγρια και φοβερή μάσκα με κέρατα και δέρματα . Στη μέση τους κρέμονται μεγάλα κουδούνια και στα χέρια τους κρατούν το ταπούς. Αυτό είναι ένα ξύλο χοντρό στρογγυλό μήκους 80-100 εκατοστών.
Οι Μπαμπούγεροι στα Φλάμπουρα Σερρών
Στα Φλάμπουρα Σερρών οι κάτοικοι πλήρως μεταμφιεσμένοι, φορώντας δέρματα από αιγοπρόβατα, ζωσμένοι με πέντε μεγάλα κουδούνια στη μέση επισκέπτονται ένα ένα τα σπίτια του χωριού, των οποίων οι οικοδεσπότες τους καλωσορίζουν δίνοντας τους χρήματα και ένα πορτοκάλι, το οποίο συμβολίζει τη μετάνοια.
Στη συνέχεια, για ν’ ανταποδώσουν τη χάρη οι «Μπαμπούγεροι», χορεύουν, δημιουργώντας έντονο θόρυβο με τις κουδούνες, γεγονός που μαρτυράει την πανάρχαια καταγωγή και σύνδεση και αυτού του εθίμου με τον θεό Διόνυσο. Χαρακτηριστική είναι η μάσκα που φορούν, η “μπαμπουσάρκα”.
Πρόκειται για πολύ μεγάλα καπέλα σε σχήμα κώνου, φτιαγμένα με ιδιαίτερο τρόπο στο χέρι, με πολλές πολύχρωμες χρυσοποίκιλτες κορδέλες, δαντέλες πουλιά, χάντρες και μαντήλια.
Αθυρόστομοι στη Θάσο και τη Χωριστή
Η αποκριά στη Χωριστή Δράμας πραγματοποιείται ήδη από την εποχή της Τουρκοκρατίας και περιλαμβάνει δημιουργία παραδοσιακών πιτών, συναυλίες, τραπέζια με ντόπιους μεζέδες και μπόλικο μουσικοχορευτικό πανηγύρι.
Ο φαλλός έχει την τιμητική του στους πιο αθυρόστομους εορτασμούς που πραγματοποιούνται στην Παναγία της Θάσου, ενώ άφθονο είναι το τσίπουρο και το κρασί. Το τεράστιο άγαλμα του «Βάκχου» προπορεύεται της παρέλασης, ενώ το γλέντι παραπέμπει και αυτό με τη σειρά τους στις αρχαίες διονυσιακές τελετές και το θέατρο δρόμου.
Ανακατωσάρια – Γρεβενά
Τα Ανακατωσάρια ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη και κορυφώνονται το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς. Ομάδες κρουστών συναντιούνται στο δρόμο με ορχήστρες χάλκινων πνευστών και σηματοδοτούν την έναρξη της γιορτής.
Πέντε ορχήστρες σε διαφορετικά σημεία θα κρατούν το ρυθμό της πόλης ζωντανό, ενώ ο σύλλογος μανιταρόφιλων θα σερβίρει μανιταρογεύσεις και παραδοσιακά ποτά.
Οι εκδηλώσεις δίνουν τη δυνατότητα να γίνουν όλοι οι κάτοικοι ένα και να ξεφαντώσουν δίχως περιορισμούς.
Αποκριά στον Βερτίσκο και τα Καλίνδοια
Η καλοτυχία είναι το ζητούμενο στις αποκριάτικες δράσεις στην Πέλλα. Το έθιμο της «Σίρνιτσας» αναβιώνει κάθε χρόνο, την τελευταία Κυριακή του καρναβαλιού, στην κεντρική πλατεία του χωριού Όρμα Αριδαίας, στην οποία στήνεται μια μεγάλη φωτιά και οι κάτοικοι χορεύουν γύρω από αυτήν.
Οι συμμετέχοντας, σύμφωνα με το έθιμο, θα τύχουν καλοτυχίας για όλη την επόμενη χρονιά. Στα Καλίνδοια το έθιμο απαιτεί παραδοσιακές στολές, ενώ το ψωμί στολίζεται με φύλλα βασιλικού και το χαράσσουν μ’ έναν σταυρό.
Το ψωμί βρίσκεται στο κέντρο και οι κοπέλες με τις στολές χορεύουν γύρω από αυτό, μοιράζοντας παράλληλα στον κόσμο τοπικές νοστιμιές και άφθονο κρασί.
Κυνήγι Θησαυρού
Στην Περαία, την Αγία Τριάδα και τους Νέους Επιβάτες, κάτοικοι και επισκέπτες ρίχνονται στο «κυνήγι του χαμένου θησαυρού» μέσω της περιήγησης τους σε διάφορα σημεία του δήμου Θερμαϊκού με τη βοήθεια ενός χάρτη.
Η αποστολή τους είναι να βρουν απαντήσεις σε δυσεπίλυτους γρίφους, ενώ την Κυριακή θα λάβει χώρα η καρναβαλική παρέλαση στους Νέους Επιβάτες.
Γιαουρτομαχίες στη Χαλκηδόνα
Την Κυριακή της Αποκριάς στη Χαλκηδόνα, το γιαούρτι έχει την τιμητική του. Η κεντρική πλατεία της πόλης μετατρέπεται σε χώρο μάχης με τους κατοίκους να χωρίζονται σε δύο ομάδες και να αλληλοσπαράσσονται με όπλο… το γιαούρτι.
Ύστερα από τις γιαουρτομαχίες, ακολουθεί η παρέλαση του καρναβαλιού και στο τέλος ο βασιλιάς Καρνάβαλος παραδίδεται στην πυρά. Το γλέντι και οι χοροί διαρκούν μέχρι αργά το βράδυ.
Οι Κωδωνοφόροι του Σοχού
Πρωταγωνιστές των αποκριάτικων εκδηλώσεων γύρω από τη Θεσσαλονίκη. Οι περίφημοι “Κωδωνοφόροι” του δήμου Σοχού έρχονται και στην πόλη της Θεσσαλονίκης από πέρσι στο πλαίσιο των εκδηλώσεων “Οι δρόμοι του κουδουνιού”.
Ντυμένοι με στολές που φτιάχνονται από δέρματα ζώων και ζωσμένοι με κουδούνια οι αθυρόστομοι κουδουνοφόροι καρναβαλιστές χορεύουν και τραγουδούν, συμπαρασύροντας τους πάντες σε ένα θορυβώδες γλέντι.
Στον Σοχό αναβιώνουν αυτές τις ημέρες κι άλλα έθιμα, όπως αυτά που σχετίζονται με τον παραδοσιακό γάμο.
Όποιο έθιμο σας κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον ή ακόμη καλύτερα όποιον από τους παραπάνω τόπους και αν επισκεφθείτε, το σίγουρο είναι πως θα το διασκεδάσετε με την ψυχή σας και σίγουρα θα θέλετε να επιστρέψετε και του χρόνου.
Αφεθείτε στη φιλοξενία των ντόπιων και γλεντήστε το και αν δεν καταφέρετε να πάτε φέτος, επειδή δεν το συμπεριλάβατε στο πρόγραμμά σας, αξίζει τον κόπο να ζήσετε τη μαγεία της Αποκριάς την επόμενη σεζόν, αφού θα είναι μια εμπειρία που πολύ δύσκολα θα ξεχάσετε στη ζωή σας.
